Teknoloji Geliştirme Bölgeleri

Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Uygulama Yönetmeliği (TGB Yönetmeliği) Özeti

Amaç ve Dayanak:
Yönetmelik, 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu’nun uygulanmasına ilişkin usul ve esasları düzenler. Amaç; teknoloji geliştirme bölgelerinin (TGB) kuruluşu, yönetimi, denetimi ve işleyişine ilişkin tüm süreçleri belirlemektir. Yönetmelik, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından hazırlanmış olup 10 Şubat 2022 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

1. Bölüm – Temel Kavramlar ve Tanımlar

Yönetmelikte yer alan başlıca kavramlar şunlardır:

• Ar-Ge (Araştırma ve Geliştirme): Yeni bilgi, ürün, sistem veya süreçler oluşturmak için yürütülen bilimsel ve teknik faaliyetler.
  
  

• Tasarım Faaliyeti: Ürünlerin işlevselliğini ve rekabet gücünü artırmaya yönelik yenilikçi çalışmalar.
  
  

• Teknoloji Geliştirme Bölgesi (TGB): Üniversiteler, araştırma kurumları ve özel sektörün iş birliğiyle, ileri teknoloji üreten ve ticarileştiren firmaların yer aldığı alan.
  
  

• Yönetici Şirket: Bölgenin kurulması, yönetilmesi ve işletilmesinden sorumlu anonim şirkettir.
  
  

• Kuluçka Merkezi: Yeni girişimcilerin Ar-Ge ve yenilik projelerini geliştirmelerine destek veren yapıdır.
  
  

• Teknoloji Transfer Ofisi (TTO): Üniversite-sanayi işbirliğini ve fikri mülkiyet haklarının yönetimini sağlayan birimdir.
  
  

Bu tanımlar, bölgedeki faaliyetlerin sınırlarını ve kurumların rollerini belirler.

2. Bölüm – Kuruluş ve Başvuru Süreci

Kurucu Heyet

TGB kurmak isteyen kurumlar (üniversiteler, araştırma enstitüleri, yerel yönetimler vb.) bir kurucu heyet oluşturur. Heyet, bölgenin kuruluşu için gerekli belgeleri hazırlayarak Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na elektronik ortamda başvuru yapar.

Yer Seçimi

Bölge, en az bir üniversite veya Ar-Ge merkezinin bulunduğu il sınırları içinde kurulabilir.
Alan seçilirken:

• Sanayi potansiyeli, ulaşım, altyapı ve çevre planları dikkate alınır.
  
  

• Orman, mera, sit, su koruma ve askeri yasak bölgeler gibi alanlarda TGB kurulamaz.
  
  

Yapılabilirlik Raporu

Her başvuru, mali yeterlilik, Ar-Ge kapasitesi ve fizibilite yönünden bir raporla desteklenir. Sermaye, Türk Ticaret Kanunu’nda belirtilen asgari tutarın en az on katı olmalıdır.

Değerlendirme Kurulu

Bakanlık koordinasyonunda; Hazine ve Maliye, YÖK, TÜBİTAK, TOBB, KOSGEB gibi kurumlardan temsilcilerin yer aldığı Değerlendirme Kurulu, başvuruları 30 gün içinde değerlendirir. Uygun bulunan başvurular Cumhurbaşkanı Kararı ile onaylanır ve Resmî Gazete’de yayımlanır.

3. Bölüm – Yönetici Şirket ve Görevleri

TGB’nin kuruluşundan sonra en geç bir yıl içinde yönetici şirket kurulur.
Yönetici şirketin başlıca görevleri şunlardır:

1. Bölgenin altyapı ve üstyapı projelerini planlamak ve yürütmek,
   
   

2. Girişimcilerin Ar-Ge ve tasarım projelerini değerlendirmek,
   
   

3. Üniversiteler, sanayi kuruluşları ve araştırma merkezleri arasında işbirliği sağlamak,
   
   

4. Girişimcilerin kira, proje ve muafiyet süreçlerini yönetmek,
   
   

5. Atık yönetimi, yangın güvenliği ve çevre koruma tedbirlerini uygulamak,
   
   

6. Teknoloji transferi, fikri mülkiyet ve ticarileştirme süreçlerine destek olmak,
   
   

7. Her yıl etki değerlendirme raporu hazırlayarak Bakanlığa sunmak.
   
   

Bölge, ilan tarihinden itibaren en fazla 3 yıl içinde faaliyete geçmek zorundadır. Aksi halde Cumhurbaşkanı kararı hükümsüz hale gelir.

4. Bölüm – Kuluçka Merkezleri ve Girişimcilik Destekleri

TGB’lerde genç girişimcilere ve Ar-Ge odaklı firmalara yönelik özel mekanlar olan kuluçka merkezleri zorunludur.
Temel esaslar:

• Kuluçka firmaları, en fazla 3 yıl faaliyet gösterebilir.
  
  

• Girişimcilerin %10’u kuluçka firması olmalı ve kiralanabilir alanın en az %5’i bu firmalara ayrılır.
  
  

• Yönetici şirket, girişimcilere eğitim, mentorluk, finansmana erişim ve uluslararasılaşma desteği sunar.
  
  

• Kuluçka girişimcilerine kira indirimi uygulanır (%50’ye kadar).
  
  

• Bu merkezler, bölge dışında da kurulabilir ve aynı teşviklerden yararlanabilir.
  
  

5. Bölüm – Teknoloji Transfer Ofisleri (TTO)

TGB’ler, kuruluşlarından itibaren 3 yıl içinde TTO kurmak zorundadır.
TTO’lar, üniversite ve sanayi işbirliğini güçlendirir; patent, lisans, Ar-Ge fonları ve girişimcilik eğitimleriyle yenilik ekosistemine katkı sağlar.

6. Bölüm – Girişimci ve Proje Yönetimi

TGB’de yer almak isteyen firmalar, her proje için Proje Değerlendirme Komisyonu tarafından incelenir.
Uygun bulunanlara proje kabul belgesi düzenlenir.
Projelerin tamamlanması halinde girişimciye proje bitirme belgesi verilir ve fikri mülkiyet hakları korunur.

7. Bölüm – Denetim, Mali Yükümlülükler ve Raporlama

Yönetici şirket ve girişimciler;

• Her yıl yeminli mali müşavir denetimine tabidir.
  
  

• TGB faaliyetlerinin etkilerini gösteren teknoloji geliştirme bölgesi etki değerlendirme raporları düzenler.
  
  

• Kanuna aykırı faaliyetler tespit edilirse, girişimcinin bölgeden çıkarılması mümkündür.
  
  

8. Bölüm – Uygulama Alanı ve Teşvikler

TGB’lerde faaliyet gösteren işletmeler:

• Gelir ve kurumlar vergisi istisnası,
  
  

• Personel gelir vergisi muafiyeti,
  
  

• KDV istisnası gibi teşviklerden yararlanır.
  Bu istisnalar, bölge dışında açılan kuluçka merkezleri için de geçerlidir.